El país
Que subidón. Meses aforrando e por fin é seu. Menos dar masaxes nos pés,
fai de todo. E xa pode, co cartos que custou. Pero aí está, tan elegante, tan
noviño. O smartphone último modelo. Ou o coche. Ou o
abrigo. A caprichada. A sensación de felicidade é inenarrable. Embárgalle, énchelle. Pero, é
felicidade? Os expertos afirman que non. Que iso que vostede sente é
pracer, e que o pracer é efémero. Porque, en nada, lanzarán unha versión
mellorada do seu móbil, un modelo máis completo do seu coche ou se topará cun
abrigo máis bonito en calquera escaparate, devolvéndolle á casa de saída. E,
aínda por riba, empezará a non saber o que é a verdadeira felicidade.
Mal asunto. "O pracer está relacionado coas sensacións crúas,
puntuais, moi de pel e, por iso, ten un percorrido moi curto", explica
Rosana Pereira, psicóloga do gabinete Haztúa e experta en psicoloxía positiva e
xestión dos sentimentos, que completa: "Pola contra, a felicidade é unha
forma de vida no medio e longo prazo".
E ambos os estados están determinados polas hormonas; a
dopamina, o neurotransmisor que desencadea no cerebro as sensacións de euforia
e recompensa, é o motor do pracer, mentres que a serotonina,
relacionada coa calma e a satisfacción, é a responsable da sensación de
felicidade. Pero —e agora vén o problema— a dopamina suprime á serotonina
ou, dito doutra forma, a procura do pracer polo pracer afástanos da auténtica
felicidade.
Entón, tanta hora feliz nos bares e tanto emoticono riseiro revélanse como
parches procuradores de benestar momentáneo que malacostumbran ao individuo e
que salpican de fallas o camiño á felicidade real. "A sociedade actual
está enfocada unicamente no pracer, na satisfacción a curto prazo, no non
ter que facer dar nada a cambio", afirma Pereira, que apunta así á raíz do
problema de moitas persoas frustradas e deprimidas.
Pereira explica ademais o concepto de roda hedónica, a
capacidade do ser humano de adaptarse ao pracer polo pracer: "Coma se fose
unha droga, cada vez necesitamos máis para experimentar o mesmo grao de
benestar", sostén, e pon como exemplo as primeiras saídas cos
amigos na etapa adolescente. Por entón, calquera plan era unha caravana de
novas sensacións pracenteiras; ir ao cine, tomar un refresco… todo
valía. Pracer en estado puro. Pero conforme pasa o tempo os plans deben
volverse máis elaborados para facernos gozar.
Fronte ao hedonismo baleiro, os catro C
O experto en saúde e benestar americano Robert Lustig ten unha proposta
para reencauzar e ordenar a dicotomía pracer-felicidade. No seu libro The
Hacking Of The American Mind —algo así como O pirateo da
mentalidade estadounidense—, o científico investigou a dependencia
á dopamina e ao hedonismo e expón un camiño alternativo para abandonar
a procura da felicidade a través de accións que, realmente, sabotean as
posibilidades de alcanzala. E faio establecendo un plan ao redor de catro
C: conectar, contribuír, coidarse e cociñar.
En primeiro lugar, anima a entrar en conexión co mundo, pero de
verdade. Nada de consultar Facebook compulsivamente para estar ao día das
vidas de persoas que non nos importan nin de alagar o WhatsApp con simpáticas
pelotitas de cor amarela e aspecto exultante. Para conectarnos realmente,
Lustig avoga polas relacións persoais, cara a cara e, como reforza Rosana
Pereira, do gabinete Haztúa, "a atopar momentos de calidade cos
demais que nos leven a xerar empatía, un motor básico para a produción
de serotonina e, por tanto, de felicidade duradeira".
Lustig tamén aconsella contribuír, colaborar, dar algo aos demais
sen pedir nada a cambio. "Darte ao outro e comprobar como a túa
achega fai felices ao resto permite enfocarte cara a dentro, pensar no que si
tes e non no que che falta", afirma Pereira. Porque a felicidade, di, é
dar, mentres que o pracer baséase unicamente en recibir.
Seguinte C: coidarse. "É o básico. Se a máquina que te move non ten
un bo mantemento, é difícil que o demais funcione ben", confirma Pereira,
que tamén anima, agora si, a non demonizar do todo ao hedonismo:
"A vida non ten que ser sempre sacrificio; por iso, a combinación da
felicidade co pracer atopa aquí o seu mellor punto". Pola súa banda,
Lustig subliña como a falta de soño e descanso, a tensión ou a
sobrecarga de tarefas aumentan de forma sobresaliente o cortisol, motor á súa
vez da depresión. Por iso, convida a coidar e a non esquecer as atencións á
única persoa que nos acompañará, de forma incondicional, durante toda a vida:
nós mesmos.
Por último, a que quizá sexa a C máis sorprendente, a de cociñar.
De novo, para traballar na xeración de serotonina. Afirma o experto que o
triptófano presente nos ovos ou no peixe, os ácidos grasos omega 3 e a fructosa
son xeradores desta hormona e, por tanto, a cociña —sa, equilibrada—
convértese nunha práctica precursora da felicidade. Por contra, a mala
alimentación é motor de pracer: "Unha hamburguesa industrial, cos seus
aditivos e potenciadores do sabor, proveranos dun forte benestar puntual pero,
a longo prazo, levantará unha barreira fronte á felicidade", apunta a
psicóloga Pereira.
Pero tampouco nos volvamos uns cartuxos
O pracer é visceral; a felicidade, etérea. O pracer é recibir; a
felicidade, dar. O pracer é individual; a felicidade compártese. E o ánimo por
darse pracer é insaciable, porque o corpo e a mente sempre quererán máis. Un
móbil mellor, un coche con máis extras, un abrigo máis caro. Aínda que todo
cumpre a súa función e, de novo, o equilibrio é clave: "O pracer non é
malo. Como vai selo? Darse un capricho, comer, practicar sexo… O malo
chega cando a vida enfócase unicamente nese sentido", conclúe Rosana
Pereira.
Por iso, catro C e algunha licenza, que tampouco pasa nada.
Pero puntual, si non queremos terminar sendo profundamente desdichados. Como
probablemente terminou morrendo Arístipo de Cirene, discípulo de
Sócrates e fundador da corrente filosófica do hedonismo. Si, seguro que gozou
de marabillosos banquetes, incribles orxías e que consagrou a súa vida aos máis
altos [ou baixos] praceres terreais. Pero quizá morrese, á vista da opinión dos
expertos, sentíndose un auténtico desgraciado.